دستگاه حرکتی (به انگلیسی: Motor system) همانند دستگاه حسی، شامل یک شبکه پیچیدهای از ساختارها(Structures) و راهها(Pathways)در تمام سطوح سیستم عصبی(Nervous system)است[۱].عمل حرکتی ناشی از ارتباط پویا و پیچیده میان عضلات و بخشهای عصبی است. قسمتهای مختلفی از مغز، راههای حرکتی فوق نخاعی و نورونهای حرکتی نخاعی جزو دستگاه حرکتی محسوب میشوند.هرگونه ضایعه در هر کدام از این بخشها باعث اختلال حرکتی میگردد، که شدت آن به ناحیه آسیب و میزان آن بستگی دارد. البته بخشهای حسی دستگاه عصبی نیز در عمل حرکتی مشارکت میکنند، اگرچه جزو سیستم حرکتی محسوب نمیشوند.کنترل حرکتی نتیجه عمل هماهنگ و دوطرفه بخشهای حسی و حرکتی دستگاه عصبی است.
مهمترین قسمتهای عصبی دستگاه حرکتی عبارتنداز:
راه مشترک نهایی (به انگلیسی: Final common pathway) که توسطشرینگتون(Sherington)مطرح شد، قسمتی از دستگاه حرکتی یا سیستم عصبی-عضلانی است که در انقباض عضلانی و عمل حرکتی به عنوان مکانیسم موثر محیطی نقش دارد.
اجزای راه مشترک نهایی عبارتنداز:
در عضلات بزرگ(نظیر تیبیالیس قدامی)، یک واحد حرکتی شامل 1000 فیبر عضلانی یا بیشتر است و در عضلات کوچکتر(همانند لومبریکالها)، واحد حرکتی دارای 10 فیبر عضلانی است[۷].
وقتی جریان عصبی به نورون حرکتی آلفا(Alpha motor neuron) میرسد، این پیام در ناحیه تماس عصبی-عضلانی(Neuromuscular junction) به واحد عضلانی منتقل میشود و بدین ترتیب درصورت تحریک واحدهای حرکتی موثر، انقباض عضلات اسکلتی و درنتیجه حرکت ایجاد میشود.